Migraineaanvallen kunnen episodisch zijn (episodische migraine), maar worden bij hoge frequentie chronische migraine genoemd. Laatst genoemde wordt omschreven als hoofdpijn die gedurende meer dan drie maanden op ≥15 dagen per maand voorkomt en die op ≥8 dagen per maand de kenmerken heeft van migraine. Chronische migraine is zeer invaliderend en moeilijk te behandelen omdat het vaak gepaard gaat met medicatie-overgebruiks-hoofdpijn.
Medicijngebruik bij migraine
Overmatig gebruik van acute (hoofd)pijnmedicatie is een belangrijke risicofactor voor de overgang van episodische naar chronische migraine en een belangrijke factor in het in stand houden en verergeren van de chronificatie. De meerderheid van de personen met chronische migraine gebruikt te veel acute hoofdpijnmedicatie, wat leidt tot verdere sensitisatie van de hersenen. De hersenen worden hierdoor overprikkeld en patiënten krijgen onttrekkingshoofdpijn als ze niet tijdig nieuwe medicatie innemen.
Gebruik van opioïden
Het grote aantal voorschriften voor opioïden bij migraine in de Verenigde Staten, maar waarschijnlijk ook in andere landen, is reden tot zorg. Ten eerste omdat opioïden voor de acute behandeling van migraine minder effectief zijn dan specifieke acute behandelingen tegen migraine. Specifieke geneesmiddelen voor een migraineaanval, naast paracetamol en NSAID’s, zijn de triptanen (almotriptan, eletriptan, frovatriptan, naratriptan, rizatriptan, sumatriptan en zolmitriptan). Sinds kort bestaan er ook twee nieuwe klasse geneesmiddelen: de CGRP-antagonisten (zoals rimegepant) en de 5HT1f-agonisten (zoals lasmiditan). Maar belangrijker is dat (overmatig) gebruik van opioïden in verband is gebracht met een dosisafhankelijke toename van het risico op progressie naar chronische migraine. Omdat de huidige beschikbare cijfers voor opioïdengebruik bij migraine voornamelijk de Amerikaanse populatie weerspiegelen en deze specifieke statistieken niet beschikbaar zijn voor Europese migrainepatiënten, is het gebruik van opioïden onder episodische en chronische migraine personen onderzocht.
Onderzoek
Het betreft hier een cross-sectionele studie in een groot Nederlands cohort. Daarbij is door middel van een online vragenlijst het opioïdengebruik bij personen met migraine nagevraagd. De primaire uitkomst was het beoordelen van het opioïdengebruik voor de behandeling van migraineaanvallen. Als secundaire uitkomsten specificeerden de onderzoekers het gebruik van opioïden (duur van het gebruik, gebruikstoepassing [acuut of preventief], type opioïden, welke verdeling van voorschrijvende artsen) en vergeleken ze personen met episodische migraine met personen met chronische migraine.
Resultaten
In totaal namen 3712 patiënten deel, 13% gebruikte ooit opioïden voor hoofdpijn. Van de opioïdengebruikers deed 27% dit voor >1 maand, maar opvallend genoeg 11% voor >1 jaar. Van de patiënten die ooit opioïden hadden gebruikt, deed 2% dit zelfs zonder voorschrift. De meeste voorschrijvende artsen waren huisartsen (46%), gevolgd door neurologen (35%), andere specialisten (9%) of spoedeisende hulp artsen (8%). Opioïden werden bij 63% gebruikt als acute behandeling en bij 37% als preventieve behandeling of zowel acuut als preventief. Chronische migrainepatiënten rapporteerden meer opioïdengebruik dan patiënten met episodische migraine (22% versus 12%; p<0,001), met ook meer langdurig gebruik (>1 maand: 34% chronische migraine versus 24% episodische migraine; p<0,003).
Conclusie
In totaal wordt geschat dat 13% van de Nederlandse migrainepatiënten wel eens een opioïde heeft gebruikt. 11% hiervan zelfs langer dan 1 jaar, terwijl de Nederlandse behandelrichtlijnen voor migraine aangeven dat dit niet het middel van keuze moet zijn. Opioïdengebruik komt vaker en langduriger voor bij chronische migrainepatiënten. Verdere voorlichting aan zowel artsen als migrainepatiënten en het aanbieden van multimodale pijnbeheersingsstrategieën en betere migraine-specifieke behandelingen zijn nodig om het opioïdengebruik bij personen met migraine te verminderen.
Voor meer informatie zie: www.hoofdpijnonderzoek.nl of luister naar 'De Hoofdpijn podcast'.
Met dank aan prof. dr. Gisela M. Terwindt, Neurologist-biologist, Department of Neurology, Leiden University Medical Centre (LUMC)
Uitgelichte afbeelding: onderzoekers betrokken bij het onderzoek. Boven v.l.n.r.; drs. Simone de Vries Lentsch, arts-onderzoeker en prof. dr. Gisela Terwindt, neuroloog-bioloog. Onder v.l.n.r.; Floor van Welie, masterstudent Biomedische Wetenschappen, Rein van Welie, masterstudent Geneeskunde, assprof. dr. Monique van Velzen, senior onderzoeker. Prof. dr. Albert Dahan, anaesthesioloog, staat niet op de foto.
2 min
