Alcoholgebruik en alcoholverslaving

Alcohol en het brein: systemen uit balans

Onderzoek van de afgelopen jaren heeft geleid tot verschillende theorieën over hoe het verslaafde brein werkt. Een van de meest bekende theorieën stelt dat twee systemen in de hersenen uit balans zijn bij mensen met alcoholproblemen. Enerzijds is er een systeem dat helpt controle over gedrag uit te oefenen, en anderzijds een systeem dat gericht is op beloning, motivatie en drijfveren. Mensen met een alcoholprobleem hebben vaak een minder goed werkend controlesysteem en een harder werkend motivatie systeem dat gericht op alcohol. Dit is een simplistische kijk, maar de theorie stond wel aan de basis van veel hersenonderzoek van de laatste 20 jaar.¹

Jongeren en de sociale omgeving

Janna Cousijn is werkzaam bij het NofA lab, dat valt onder het Center for Substance use and Addiction Research (CESAR) van de afdeling Psychology, Education and Child Research (DPECS). Volgens haar is bovenstaande theorie niet het hele verhaal. De invloed van de sociale omgeving speelt een cruciale rol. Janna Cousijn concludeert op basis van haar onderzoeken dat jongeren wat vaker overstag gaan dan volwassenen in situaties waar er veel verleidingen zijn. Het jongerenbrein is op veel fronten in topvorm, maar het reageert heel sterk op sociale triggers en snelle beloningen, en hun controlesysteem is nog in ontwikkeling. Dit maakt hen extra kwetsbaar voor verslaving in een sociale omgeving waar veel verleidingen aanwezig zijn.
Jongeren geven vaker toe aan verleidingen dan volwassenen, mede door de sterke reactie op triggers en beloningen. Daarbij zijn sommige jongeren gevoeliger dan anderen.^1,2

Sociale gevoeligheid: risico- en beschermende factor

Alcoholgebruik wordt in veel sociale kringen als normaal beschouwd. Echter, overmatig drinken is bij jongeren anders geaccepteerd dan bij volwassenen, denk aan het studentenleven versus het werkende leven. Het ligt in de natuur van de mens om zich aan te passen aan de sociale omgeving, waarbij de ene persoon dit meer doet dan de andere. Vooral jongeren zijn heel erg sterk ingespeeld op hun sociale omgeving. Janna Cousijn geeft aan dat sociale gevoeligheid bij jongeren een risicofactor is, terwijl het bij volwassenen juist een beschermende factor kan zijn. Er is sprake van een paradox: de sociale processen die kunnen helpen om van slecht gedrag af te komen, kunnen ook juist ook de verleiding triggeren om meer te gaan drinken als alcohol sociaal geaccepteerd is.^1,3

Volwassenen: jong geleerd, oud gedaan

Vroeg beginnen met drinken kan problematisch zijn voor het latere verloop van alcoholgebruik en problemen. In klinieken zien we dat volwassenen die eerder zijn begonnen met drinken een slechtere prognose hebben. Daarnaast is het volwassen brein uberhaupt minder flexibel. Volgens Janna Cousijn kan men zich dus afvragen of het, als je slecht gedrag als jongere sneller aanleert, je het misschien ook sneller afgeleerd in vergelijking met volwassenen.¹

Video: waarom raakt de één wel verslaafd en de ander niet?

In onderstaande video legt Janna Cousijn uit waarom sommige mensen sneller verslaafd raken aan alcohol dan anderen. Ze gaat in op de effecten van leeftijd, hersenen, sociale druk en opvoeding. Getracht wordt antwoord te geven op de vraag: waarom raakt de één wel verslaafd en de ander niet?³

Met dank aan Janna Cousijn, universitair hoofddocent Klinische Psychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Joris Verster, universitair hoofddocent Farmacologie aan Universiteit Utrecht

Meedoen aan onderzoek?

Kent u mensen die willen meewerken aan het onderzoek of wilt u zelf deelnemen. Het NofA lab zoekt mensen die bijna dagelijks blowen of drinken of mensen die dit juist bijna nooit doen.

Kijk op: https://nofaresearch.com/en/research-aging-matters/

Videoblog

Dit is een blog gebaseerd op een video van de Universiteit van Nederland